Қарызсыз өмірді бастау мүмкіндігі

Ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаев "Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы туралы" Заңға қол қойды. Маңғыстау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары Өтеев Ербол Тынымбайұлы азаматтардың банкроттыққа ұшырауының жаңа Заңы мен рәсімі туралы айтып берді.

- Айтыңызшы, осы Заңмен нақты не енгізіледі?

-Ең алдымен, Аталған Заң ресми жарияланғаннан кейін, 60 күн өткен соң күшіне енетінін хабарлаймыз. Яғни, бұл дегеніміз, қарызы бар азаматтар банкроттыққа тек 2023 жылдың наурыз айынан бастап өтініш бере алады.

Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматының төлем қабілетсіздігі кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді, төлем қабілеттілігін қалпына келтіру рәсімін қолдану үшін негіздерді, сондай-ақ соттан тыс және сот банкроттығы рәсімдерін, оларды жүргізу тәртібі мен шарттарын белгілейді.

Сонымен қатар, бұл, әрине, азаматтардың қарыз жүктемесін азайту, қалыпты экономикалық қызметке оралу және әлеуметтік шиеленісті азайту мақсатында жасалған. Заң дара кәсіпкер ретінде тіркелмеген, Қазақстан Республикасы азаматының төлем қабілетсіздігіне байланысты туындайтын қатынастарға қолданылады. Кредиторлардың талаптарын толық көлемде қанағаттандыра алмауына байланысты, дара кәсіпкерлерде туындайтын міндеттер Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық заңнамасымен реттелетінін бірден атап өткім келеді.

- Азаматтардың банкроттық рәсімдері қандай?

- Заң рәсімдердің 3 түрін қарастырады - соттан тыс банкроттық, сот банкроттығы және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру.

Барлық үш процедураны тек борышкердің өзі бастайды, яғни несие берушінің борышкердің банкроттығын беруге құқығы жоқ.

Бірінші процедура: соттан тыс банкроттықты тек банктер, МҚҰ және коллекторлық агенттіктер алдындағы қарыздар бойынша қолдануға болады.

Соттан тыс банкроттықты азаматтар келесі жағдайларда қолдана алады:

         2. банктер, микроқаржы ұйымдары, коллекторлар алдындағы міндеттемелер бойынша өтініш берілген күні қатарынан 12 ай ішінде өтеу жоқ;

Бұдан басқа, заң жобасында мыналар үшін ерекше жағдайлар көзделген: - 6 ай ішінде АӘК алушылар;

-      берешегі бес жылдан астам өтелмеген азаматтар.

Соттан тыс банкроттық, "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы жүргізіледі. Содан кейін ақпараттық жүйе арқылы борышкердің  сәйкестігі, тұрғысынан мүдделі мемлекеттік және өзге де органдардың деректерімен автоматты түрде салыстыру жүргізілетін болады.

Екінші рәсім: 5,5 млн.теңгеден астам борыштары бар тұлғалар және қарыздың қалған түрлері бойынша азаматтар сот банкроттығын қолдана алады.

Сот банкроттығының мақсаты банкроттың мүліктік массасы есебінен кредиторлардың талаптарын барынша қанағаттандыру болып табылады.

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл нысанасы болып табылса, онда кредитор оны сот банкроттығы барысында алып қоюға құқылы.

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл болмаса, несие берушілер оны талап ете алмайды.

Қалған өтелмеген сома борышкердің жауапкерсіздігі белгілері болмаған жағдайда есептен шығаруға жатады (мүлікті немесе ол туралы ақпаратты жасыру, жалған ақпарат беру және т.б.).

Сот банкроттығы рәсімін қаржы басқарушылары жүзеге асырады, олардың құрамына:

• заңды тұлғалар мен Жеке Кәсіпкерлердің банкроттық рәсімін жүзеге асыратын әкімшілер;

• кәсіби бухгалтерлер;

• заң консультанттары;

• аудиторлар кіруге құқылы.

Барлық борышкерлер қаржы басқарушыларының қызметтерін төлей алмайтынын назарға ала отырып, заң жобасында мүлкі жоқ халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын адамдарға мемлекет есебінен ақы төлеу көзделген.

Үшінші рәсім - төлем қабілеттілігін қалпына келтіру, сотта қарыздарды төлеуге бөліп-бөліп төлеу мүмкіндігін (5 жылға дейін), тұрақты табыс болған жағдайда көздейді.

Қалпына келтіру жоспары қаржы басқарушысымен бірлесіп әзірленеді және сотта бекітіледі.

Бұл процедураның артықшылығы - бұдан кейін адам "банкрот" мәртебесін алмайды, сондықтан оған банкрот үшін көзделген салдарлар қолданылмайды.

- Азаматтардың банкроттықтың салдары қандай?

- Азамат банкрот деп жарияланғаннан кейін оған мынадай шектеулер қойылады:

          1) 5 жыл ішінде қарыздар мен кредиттер алуға тыйым салу;

          2) қайта банкроттық 7 жылдан кейін ғана мүмкін болады;

          3) банкроттықтан кейін 3 жыл ішінде банкроттың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізілетін болады.

          Бұл ретте, алимент бойынша, басқа адамның өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды өтеу жөніндегі, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылықтар бойынша залалды өтеу жөніндегі қарыздар есептен шығаруға жатпайтынына баса назар аударғым келеді.

- Түсіндіргеніңіз үшін рахмет!