Өткенсіз-болашақ жоқ: өрт сөндіру күзеті ардагерінің отбасымен кездесу

Маңғыстау облысы ТЖД Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметінің акт залында өрт сөндірушілер өрт сөндіру күзетінің ардагері  Өрлеш Кобланұлы Намазбаевтың отбасымен кездесті.  Іс-шараға өрт сөндіру күзетінің ардагері Алекберов Магомед Насыр Урдиханович, Өрлеш Кобланұлының ұлдары Дәулет Өрлешұлы, Саят Өрлешұлы және шөберелері қатысты. Біздің еске алу күніміз Өрлеш Кобланұлының дүниеден өткен күнімен тұспа-тұс келді.

Өрлеш Намазбаев 1963 жылы Гурьев-20 әскерилендірілген өрт күзеті (ЖЖОКБҰ) бөлімінің әскерилендірілген өрт сөндіру бөліміне (АПБ) қызметке кірді. 1963 жылдан 1969 жылға дейін нұсқаушының көмекшісі, 1-АПВ қарауыл бастығы, ГССР МООП ОПО-20 инспекторы, КСРО МООП ЖПББ №42 өрт күзеті жасағының инженері болып жұмыс істеді.  1970-1979 жылдары Шевченко қаласы КСРО ІІМ ЖПББ 42-ӨҚБ кадр жөніндегі аға инспекторы, Гурьев облыстық атқару комитеті ІІБ №3 әскерилендірілген өрт күзеті жасағының аға инженері, Гурьев облысы ІІБ Маңғыстау АІІБ-нің мемлекеттік қадағалау инспекциясының бастығы, Маңғыстау облысы ІІБ Маңғыстау аудандық атқару комитеті Маңғыстау ІІБ-нің Маңғыстау ІІБ-нің мемлекеттік қадағалау инспекциясының бастығы, Маңғышлақ облысы Маңғыстау аудандық ІІБ-нің ІІБ-нің 1979-1988 жылдар аралығында Өрлеш Қобланұлы Маңғышлақ облысы Маңғыстау аудандық атқару комитеті Ішкі істер бөлімінің бастығы, Маңғышлақ облыстық атқару комитеті ІІБ өрт сөндіру күзеті бөлімінің бастығы қызметтерін атқарды.

25 жыл Ішкі істер органдарында жұмыс істеді, оның ішінде 12 жыл Маңғышлақ облысының Өрт сөндіру бөлімдерін басқарды, ондаған ірі өрттерді сөндіруге тікелей қатысты. Өрлеш Кобланұлының шебер және сауатты басшылығымен гарнизонның өрт сөндіру бөлімінің жеке құрамы үлкен жұмыс атқарды және Теңіз кен орнындағы апаттарды жою кезінде батылдық пен ержүректік үлгілерін көрсетті, осы өрт арқылы 1984 және 1985 жылдары қызметке рәсімделген 189 жас өрт күзетінің қызметкерлерінің кемелділігі сыналды, оның қандай өрт болғанын түсіну үшін Орыс Географиялық қоғамының Астрахань бөлімшесінің төрағасы Петр Иванович Бухарициннің мақаласынан үзінді келтіреміз, онда автор 1985 жылғы  Теңіз кен орнындағы оқиға туралы сыр тартады.

"1985 жылдың жазында Батыс Қазақстандағы (Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағалауы) "Теңіз" кен орнындағы барлау ұңғымаларының бірінде елеулі апат орын алды. Үлкен мұнай-газ фонтаны жанып кетті, оның жарқын жалыны тіпті күндіз ондаған шақырым жерде көрінді. Күн сайын мыңдаған тонна мұнай мен газды сіңіріп, жалынның бағанасы 200 метрден астам биіктікке көтерілді. Бастапқыда өрт болған жоқ. Атмосфераға үлкен қысыммен (шамамен 850 атмосфера) 20% - дан астам күкіртсутегі бар су, мұнай және газдың улы улы қоспасы шығарылды. Бұрғылау қондырғысы жарылыс орнында пайда болған шұңқырға құлап, қондырғының Болат фрагменттерінің үйіндісінен қуатты қоқыс шығарды, бұл ұшқын мен өрттің пайда болуына себеп болды. Негізгі қауіп - бұл жерде күкіртсутегінің таралуы  өтіп,  енді отпен күрес басталды.

Әскери танктен бұрғылау қалдықтары атылды, ұңғыманың аузы тазартылды,  ал жалынның алып бағанасы көкке көтерілді. Өртті сөндіру үшін апат орнына еліміздің барлық аймақтарынан (КСРО) және шетелден (барлығы 30 команда) үздік мамандар келді.

Ұңғыма аузының үстіндегі ондаған өрт сөндіргіштердің көмегімен олар " су қолшатырын "жасады, оның астында ауа температурасы" бар-жоғы "120-140 градус болды (алаудың өзінде ол 1500 градусқа жетті!). Тапсырма оңай болған жоқ және екі кезеңде жүзеге асырылды. Алдымен ұңғыманың аузын металл конструкциялардың қалдықтарынан тазарту қажет болды, содан кейін ауыр техниканың көмегімен аузына арнайы құрылғыны – превенторды (бірнеше құбырлары бар ауыр болат плита, олардың әрқайсысында клапан) сүйреп апару қажет.

Отпен күрес шамамен алты айға созылды. 1986 жылдың қаңтарында мұнай жанартауы толығымен сөндірілді. Қайғылы ұңғыманың орнында балқытылған, шыны тәрізді шеттері бар үлкен шұңқыр пайда болды, ол әлі күнге дейін ескерткіш ретінде сақталған....».

Өрлеш Қобланұлынгың  шебер басшылығымен, сондай-ақ 1986 жылдың мамыр айында жеке құрамның жанқиярлық әрекеттері нәтижесінде Шевченко Пластикалық массалар зауытының көбіктендірілген полистирол цехының технологиялық қондырғыларының жарылуы нәтижесінде пайда болған өрт тез және шебер сөндіріліп, жалпы сомасы 12,5 миллион рубль көлеміндегі жабдықтар мен дайын өнімдер құтқарылды.

Өрт күзетінің ардагері, ішкі қызмет полковнигі Ө.Қ. Намазбаев зейнеткерлікке шыққан кезінде облыстың суда құтқару қызметін басқарады, қарт адамдарға көмек көрсете отырып, қоғамдық өмірге белсене қатысады, балалар мен жастар арасында өрт қауіпсіздігі және судағы қауіпсіздік саласында ағарту жұмыстарын жүргізеді. Өрлеш Қобыланұлы  өзі туралы өте аз әңгімелеген, ал оның балалық шағы қиын жағдайда өткен, Қоблан Намазбаевтың әкесі 1943 жылы қайтыс болған, анасы әуес Намазбаева 1945 жылы қайтыс болған. Өрлеш балалар үйінде тәрбиеленді, ол сол кезде Гурьев облысы, Испуль ауданы, Зеленый ауылында болған. 1945 жылы Шахтинск орта мектебіне оқуға түскен. 1953 жылы Гурьев № 9 қолөнер училищесіне түсіп, 1955 жылы оны 5-разрядты токарь және 5-разрядты слесарь мамандығы бойынша бітіріп шығады, армияға дейін жүргізуші, автомеханик болып жұмыс істейді. 1966 жылы КСРО ІІМ Свердлов кәсіптік-техникалық училищесін бітірді. 1977 жылы КСРО ІІМ жоғары инженерлік өрт-техникалық мектебін бітірді.  Өрлеш Коблановичтің пікірінше, өмірдегі ең бастысы - адамдарға пайда әкелетін,  сүйікті іс.

Өрлеш Кобланұлы мерейтойлық медальдармен, КСРО ІІМ Құрмет грамоталарымен, I, I, III дәрежелі "Мінсіз қызметі үшін" медальдарымен, "Милиция үздігі" белгісімен, "ІІМ үздік қызметі үшін" төсбелгісімен, "Өрттегі ерлігі үшін"медалімен марапатталды. Қазіргі уақытта жеті баланы-үш қыз бен төрт ұлы, 12 немере мен 10 шөбересі  әкесі  мен атасын еске алып, құрметтейді.

Магомед-Насыр Урдиханович өрт сөндірушілерге Өрлеш Кобланұлы туралы, кеңес заманындағы өрт күзетінің қалыптасу тарихы,  Маңғышлақ өрт сөндірушілері туралы айтып берді. Ол кәсіби мамандарға да, болашақ құтқарушыларға да: қиын және жауапты қызмет туралы, ірі өрттерді жою кезіндегі қауіпті және қиын жағдайлар туралы айтып берді. Дәулет Өрлешұлы әкесі  туралы естеліктерімен бөлісті.

Өткенсіз-болашақ жоқ. Ардагерлерді ұмытпау, құрметтеу қаза тапқандарды еске алу, қазіргі бар қызметкерлермен кездесу – міне осылар жастардың өткенге деген құрметін қалыптастырады.  Сонымен қатар,    қазір бізбен бірге емес, ұзақ жылдарын  осындай  қиын жұмыстарға арнағанд жандарды естен шығармаған жөн.

Маңғыстау облысы ТЖД Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметінің жұртшылықпен байланыс тобы