Что делать гражданам, ранее платившим ЕСП?

Департамент государственных доходов по Мангистауской области разъясняет, что делать гражданам, ранее платившим Единый совокупный платеж (ЕСП).

Предыстория ЕСП

Единый совокупный платеж (ЕСП) вводился временно на 5 лет (с 2019 по 2023 год) только для самозанятых граждан, которые оказывали услуги физическим лицам, не нанимали работников, имели доход в 2023 году не более 4,1 млн. тенге или 1175 месячных расчетных показателей (МРП).

Сумма ЕСП составляла 1 МРП в городах республиканского и областного значения, столице (в 2023 году 3 450 тенге) и 0,5 МРП – в других населенных пунктах (в 2023 году 1725 тенге).

ЕСП включал в себя индивидуальный подоходный налог (ИПН) 10% и социальные платежи (20% социальные отчисления, 30% обязательные пенсионные взносы, 40% отчисления на обязательное медицинское страхование).

Таким образом, плательщики ЕСП были вовлечены в систему социального страхования.

Период применения ЕСП завершен 31 декабря 2023 года и гражданам, ранее платившим ЕСП, необходимо зарегистрироваться в качестве индивидуального предпринимателя (ИП) и выбрать подходящий режим налогообложения.

Какой режим налогообложения выбрать?

Мобильное приложение «e-Salyq Вusiness»

Одним из наиболее удобных режимов является специальный налоговый режим (СНР) с использованием специального мобильного приложения «e-Salyq Вusiness».

Удобство данного режима заключается в том, что:

– регистрация в качестве ИП производится через мобильное приложение «e-Salyq Вusiness», без посещения налоговых органов;

– мобильное приложение позволяет автоматически вести учет полученных доходов;

– через мобильное приложение выдается чек мобильного приложения, заменяющий чек контрольно-кассовой машины (ККМ), соответственно не нужно приобретать ККМ;

– мобильное приложение исчисляет налог (ставка налога 1% от дохода) и социальные платежи;

– нет обязательств по предоставлению декларации;

– мобильное приложение позволяет прекратить предпринимательскую деятельность без посещения налоговых органов;

– мобильное приложение позволяет выбрать или сменить налоговый режим, уплатить налоги, управлять платежами (зачеты, возвраты).

Данный режим могут применять граждане, доходы которых не превышают в 2024 году 13,0 млн. тенге (3528 МРП в год), осуществляющие один или несколько из 33 видов деятельности без наемных работников (подпункт 3) пункта 1 статьи 686-2 Налогового кодекса).

Какие еще упрощенные режимы можно применить?

Можно применить другие СНР, при соответствии условиям их применения, например:

патент – ставка налога 1% с дохода, без учета расходов (патент выкупается от 1 месяца до года);

упрощенная декларация – ставка налога 3% с дохода, без учета расходов (отчетность предоставляется 1 раз в полугодие).

Уплата социальных платежей

Необходимо помнить, что при применении указанных режимов также необходимо уплачивать социальные платежи.

Минимальная сумма социальных платежей у предпринимателя, не относящегося к льготным категориям, на 2024 год составляет 18700 тенге. К льготным категориям относятся: лица с инвалидностью, пенсионеры, участники ВОВ и приравненные к ним, декретницы, студенты.

ВАЖНО: Социальные платежи не являются налогами и оплачиваются в пользу самого предпринимателя (обязательные пенсионные взносы – минимально 8500 тенге, обязательные пенсионные взносы работодателя – минимально 1275 тенге, социальные отчисления – минимально 2975 тенге, взносы на обязательное социальное медицинское страхование – 5950 тенге).

Если вы сдаете в аренду квартиру

Граждане, сдающие в аренду квартиры, могут оплачивать налоги одним из следующих способов:

1) зарегистрироваться в качестве ИП и платить налоги в зависимости от выбранного налогового режима;

2) без регистрации ИП, уплачивать индивидуальный подоходный налог (ИПН) по ставке 10% и представлять декларацию по индивидуальному подоходному налогу (форма 240.00) раз в год. В случае сдачи квартиры в аренду юридическому лицу или ИП налоги за арендодателя уплачивает арендатор.

Плательщик ЕСП, но не предприниматель

Если гражданин не осуществляет предпринимательскую деятельность (например, домохозяйки и другие), то он может самостоятельно оплачивать взносы на обязательное социальное медицинское страхование (4250 тенге ежемесячно). Сделать это можно в банковских приложениях.

Если такие взносы за него платит государство, то уплачивать ОСМС не нужно.

ВАЖНО: Государство оплачивает взносы на обязательное социальное медицинское страхование за 15 категорий лиц, в том числе за лиц, зарегистрированных в качестве безработных, неработающих беременных женщин, лиц, находящихся  в отпусках в связи с беременностью и родами, усыновлением (удочерением) новорожденного ребенка (детей), по уходу за ребенком (детьми) до достижения им (ими) возраста трех лет и других.  

Бұрын БЖТ төлеген азаматтар қайтпек?

  Маңғыстау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті бұрын Бірыңғай жиынтық төлемді (БЖТ) төлеген азаматтарға не істеу керектігін түсіндіреді.

Бірыңғай жиынтық төлемді (БЖТ) тек жеке тұлғаларға қызмет көрсеткен, жұмыскерлерді жалдамаған, 2023 жылы табысы 4,1 млн.теңгеден немесе 1175 айлық есептік көрсеткіштен (АЕК) аспайтын өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар үшін ғана 5 жылға уақытша енгізілді (2019 жылдан 2023 жылға дейін).

БЖТ сомасы Республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда, астанада 1 АЕК (2023 жылы 3450 теңге) және басқа елді мекендерде – 0,5 АЕК (2023 жылы 1725 теңге) құрады.

БЖТ сомасы 10% жеке табыс салығын (ЖТС) және әлеуметтік төлемдерді (20% әлеуметтік аударымдар, 30% міндетті зейнетақы жарналары, 40% міндетті медициналық сақтандыруға арналған аударымдар) қамтыды.

Осылайша, БЖТ төлеушілер әлеуметтік сақтандыру жүйесіне тартылды.

БЖТ қолдану мерзімі 2023 жылғы 31 желтоқсанда аяқталды және бұрын БЖТ төлеген азаматтар дара кәсіпкер (ДК) ретінде тіркеліп, ыңғайлы салық салу режимін таңдауы қажет.

Қай салық режимін таңдау керек?

«e-Salyq Вusiness» мобилді қосымшасы

Ең қолайлы режимдердің бірі «e-Salyq Вusiness» арнаулы мобилді қосымшасын пайдаланылатын арнаулы салық режимі болып табылады.

Бұл режимнің ыңғайлылығы мынада:

- жеке кәсіпкер ретінде тіркелу салық органдарына бармай-ақ, «e-Salyq Вusiness» мобилді қосымшасы арқылы жүргізіледі;

- мобилді қосымша алынған кірістердің есебін автоматты түрде жүргізуге мүмкіндік береді;

- мобилді қосымша арқылы бақылау-касса машинасының чегін алмастыратын чек беріледі, тиісінше бақылау-касса машинасын сатып алудың қажеті жоқ;

- мобилді қосымша салықты (ставкасы - кірістің 1%) және әлеуметтік төлемдерді есептейді;

- декларацияны тапсыру бойынша міндеттемелер жоқ;

- мобилді қосымша салық органдарына бармай-ақ, кәсіпкерлік қызметті тоқтатуға мүмкіндік береді;

- мобилді қосымша салық режимін таңдауға немесе өзгертуге, салық төлеуге, төлемдерді басқаруға (қайтарулар, аударымдар) мүмкіндік береді.

Бұл режимді кірісі 2024 жылы жалдамалы қызметкерлерсіз қызметтің 33 түрінің біреуін немесе бірнешеуін жүзеге асыратын 13,0 млн. теңгеден (жылына 3528 АЕК) аспайтын азаматтар қолдана алады (Салық кодексінің 686-2-бабы 1-тармағының 3) тармақшасы).

Тағы қандай оңайлатылған режимдерді қолдануға болады?

Басқа арнаулы салық режимдерін белгіленген шарттарға сәйкес қолдануға болады, мысалы:

патент – салық ставкасы кірістен 1%, шығыстар есепке алынбайды (патент 1 айдан бір жылға дейін сатып алынады);

оңайлатылған декларация – салық ставкасы кірістен 3%, шығыстар есепке алынбайды (есептілік жартыжылдықта 1 рет беріледі).

Әлеуметтік төлемдер

Аталған режимдерді қолданған кезде әлеуметтік төлемдерді де төлеу қажет екенін есте ұстаған жөн.

Жеңілдікті санаттарға жатпайтын кәсіпкердің әлеуметтік төлемдерінің ең төменгі сомасы 2024 жылға 18700 теңгені құрайды. Жеңілдікті санаттағы азаматтар: мүгедектігі бар тұлғалар, ҰОС қатысушылар мен оларға теңестірілгендер, бала күтіміне байланысты демалыстағы тұлғалар, студенттер.

МАҢЫЗДЫ: Әлеуметтік төлемдер салықтарға жатпайды және кәсіпкердің өз пайдасына төленетін төлемдер болып табылады (міндетті зейнетақы жарналары – ең азы 8500 теңге, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары – ең азы 1275 теңге, әлеуметтік аударымдар – ең азы 2975 теңге, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарна – 5950 теңге).

Пәтерді жалға берсеңіз

Пәтерді жалға беретін азаматтар салықты мына тәсілдердің бірімен төлей алады:

1) жеке кәсіпкер ретінде тіркеліп, таңдалған салық режиміне байланысты салық төлейді;

2) жеке кәсіпкерлікті тіркеусіз, жеке табыс салығын 10% ставкамен төлеп, жеке табыс салығы бойынша декларацияны (240.00-нысан) жылына бір рет тапсырады. Пәтер заңды тұлғаға немесе жеке кәсіпкерлерге жалға берілген жағдайда жалға беруші үшін салықты жалға алушы төлейді.

БЖТ төлеуші, бірақ кәсіпкер емес

Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмайтын азаматтардың назарына

Егер азамат кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмаса (мысалы, үй шаруасындағы әйелдер және басқалары), онда ол міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарнаны өзі төлей алады (ай сайын 4250 теңге). Оны банктік қосымшаларда жасауға болады.

Мемлекет ол үшін осындай жарналарды төлейтін жағдайлардан басқа.

МАҢЫЗДЫ: Мемлекет міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарнаны адамдардың 15 санаты үшін, оның ішінде жұмыссыз ретінде тіркелген адамдарға, жұмыс істемейтін жүкті әйел, жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты демалыста жүрген адамдарға, бала (балалар) үш жасқа толғанға дейін бала (балалар) күтімі бойынша демалыста жүрген адамдарға және басқаларға төлейді.