По вопросам применения налоговых вычетов при исчислении ИПН с 1 января 2025 года

Департамент государственных доходов по Мангистауской области информирует, что с 1 января 2025 года Налоговым кодексом предусмотрено, что физические лица вправе при определении налогооблагаемого дохода применить следующие наиболее обсуждаемые виды налоговых вычетов:

1) налоговый вычет для многодетных семей (имеющие 4 и более несовершеннолетних детей) - не более 282 МРП (1 108 824 тг) в год;

2) прочие налоговые вычеты, которые включают в себя в том числе:

налоговый вычет по расходам на обучение в свою пользу и лиц, не достигших 21 года (дошкольное воспитание и обучение, средне-специальное и высшее образование), находящихся на иждивении - не более 118 МРП (463 976 тг) в год;

налоговый вычет на медицину - не более 118 МРП (463 976 тг) в год;

налоговый вычет по вознаграждениям по ипотечным жилищным займам - не более 118 МРП (463 976 тг) в год.

Справочно: общая сумма налоговых вычетов для многодетных семей и прочих вычетов за год не должна превышать 564 МРП (2 217 648 тг) к совокупной сумме доходов у источника выплаты и при самостоятельном налогообложении.

Указанные вычеты могут применяться физическими лицами как самостоятельно, так и у налогового агента (работодателя).

Особенностью применения прочих вычетов к доходу работника физического лица является то, что физическое лицо предоставляет работодателю заявление на применение только предварительной суммы прочих вычетов за календарный год в размере не более 282 МРП (1 108 824 тг).

Затем такое лицо обязано представить декларацию о доходах и имуществе (ф. 270.00) по итогам календарного года с приложением копий подтверждающих документов. При этом в случае возникновения превышения ИПН, физическое лицо вправе потребовать от органов госдоходов зачесть или вернуть сумму превышения по ИПН.

Для зачета и (или) возврата превышения по ИПН органы госдоходов будут проводить проверку на правомерность применения прочих налоговых вычетов. Проверка будет проводиться в течении года после срока представления декларации о доходах и имуществе после подтверждения которой будет приниматься решение по ИПН (по обязательствам 2025 года возврат при подтверждении правильности применения прочих вычетов будет осуществлен до 15 сентября 2027 года).

При этом необходимо отметить, что Концепцией перехода к всеобщему декларированию доходов и имущества гражданами Республики Казахстан и лицами, имеющими вид на жительство (постановление Правительства РК от 23 сентября 2010 года № 975) было предусмотрено пересмотреть перечень и размер налоговых вычетов для целей обложения ИПН, поскольку в связи с переходом на всеобщее декларирование становится возможным реализация механизма применения налоговых вычетов при исчислении ИПН непосредственно самими физическими лицами при составлении декларации в рамках всеобщего декларирования. При этом, предусматривалась возможность применения дополнительных социальных налоговых вычетов для физических лиц.

В связи с чем, в целях социальной заинтересованности физических лиц в ежегодном декларировании доходов и имущества Налоговым кодексом в 2017 году с отлагательной нормой введения с 01.01.2025 года предусмотрены дополнительные налоговые вычеты (для многодетных, по расходам на обучение, медицину, вознаграждение по ипотечным жилищным займам) одновременно с полным переходом на всеобщее декларирование доходов и имущества физических лиц. При этом, данные налоговые вычеты физическое лицо вправе применить самостоятельно при представлении декларации о доходах и имуществе. Часть данных налоговых вычетов может применить налоговый агент в виде предварительной суммы налоговых вычетов.

Вместе с тем, применение данных налоговых вычетов накладывает дополнительные обязательства на физических лиц:

- сбор и хранение документов, подтверждающих налоговые вычеты;

- ежегодное представление декларации о доходах и имуществе с отражением всех полученных доходов за календарный год с применением налоговых вычетов и расчетом самостоятельно фактической суммы ИПН к уплате или зачету (возврату).

В свою очередь, как известно Главой государства поручено освободить с 01.01.2025 года от всеобщего декларирования оставшуюся категорию граждан (пенсионеры, работники, частных структур, студенты и др.), относящуюся к четвертому этапу декларирования.

Во исполнение данного поручения разработаны подходы по оптимизации порядка декларирования четвертого этапа, в рамках которой освобождены от представления ежегодной декларации о доходах и имуществе (ФНО 270.00) физические лица, получающие доходы, подлежащие налогообложению у источника выплаты (зарплата, пенсии, стипендии, пенсионные, страховые выплаты и др.).

В совокупности, с таким подходом учитывая, что применение дополнительно введённых с 1 января 2025 года налоговых вычетов накладывает дополнительные обязанности по представлению декларации, хранению документов, а также их проверке органами госдоходов, заинтересованными государственными органами, в том числе и с депутатским корпусом, обсуждается вопрос о необходимости упрощения института налоговых вычетов для физических лиц, и распространения на 2025 год механизма заложенного в проекте нового Налогового кодекса (фиксированный размер 30 МРП для всех категории граждан).

В случае одобрения такого подхода будет иметь положительный эффект и позволит применять налоговые вычеты без необходимости подтверждения их документами и их хранение, без осуществления проверочных мероприятии и будет распространяться на большее количество физических лиц без привязки к их статусу и категории. 

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ЖТС есептеу кезінде салық шегерімдерін қолдану мәселелері бойынша

Маңғыстау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті хабарлайды. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап Салық кодексінде жеке тұлғалар салық салынатын кірісті айқындау кезінде салық шегерімдерінің мынадай неғұрлым талқыланатын:

1) көп балалы отбасылар үшін салық шегерімі (4 және одан да көп кәмелетке толмаған балалары бар) - жылына 282 АЕК (1 108 824 тг) аспайтын;

2) мыналарды қамтитын өзге де салық шегерімдері, оның ішінде:

өз пайдасына және асырауындағы 21 жасқа толмаған (мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, арнаулы орта және жоғары білім) тұлғалар бойынша оқытуға арналған шығыстар бойынша салық шегерімі - жылына 118 АЕК-тен (463 976 тг) аспайтын;

медицинаға арналған салық шегерімі - жылына 118 АЕК (463 976 тг) аспайтын;

ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақылар бойынша салық шегерімі - жылына 118 АЕК (463 976 тг) аспайтын мөлшерде қолдануға құқылы екендігі көзделген.

Анықтама үшін: көп балалы отбасылар үшін салық шегерімдерінің және өзге де шегерімдердің жалпы сомасы төлем көзінен және дербес салық салу кезінде кірістердің жиынтық сомасына 564 АЕК (2 217 648 тг) аспауға тиіс.

Көрсетілген шегерімдерді жеке тұлғалар дербес, сондай-ақ салық агенті де (жұмыс беруші) қолдануы мүмкін.

Жеке тұлға қызметкерінің кірісіне өзге де шегерімдерді қолданудың ерекшелігі жеке тұлға жұмыс берушіге күнтізбелік жылға 282 АЕК (1 108 824 тг) аспайтын мөлшерде өзге шегерімдердің алдын ала сомасын ғана қолдануға өтініш беруі болып табылады.

Содан кейін мұндай адам күнтізбелік жылдың қорытындысы бойынша кірістер мен мүлік туралы декларацияны (270.00-нысан) растайтын құжаттардың көшірмелерін қоса бере отырып, ұсынуға міндетті. Бұл ретте ЖТС асып кеткен жағдайда жеке тұлға мемлекеттік кірістер органдарынан ЖТС бойынша асып кеткен соманы есепке жатқызуды немесе қайтаруды талап етуге құқылы.

ЖТС бойынша асып кетуді есепке жатқызу және (немесе) қайтару үшін мемлекеттік кірістер органдары өзге де салық шегерімдерін қолданудың заңдылығына тексеру жүргізетін болады. Тексеру кірістер мен мүлік туралы декларацияны табыс ету мерзімінен кейін бір жыл ішінде жүргізіледі, ол расталғаннан кейін ЖТС бойынша шешім қабылданады (2025 жылғы міндеттемелер бойынша өзге де шегерімдерді қолданудың дұрыстығын растау кезінде қайтару 2027 жылғы 15 қыркүйекке дейін жүзеге асырылады).

Бұл ретте Қазақстан Республикасының азаматтары мен тұруға ықтиярхаты бар адамдардың кірістерін және мүлкін жалпыға бірдей декларациялауға көшіру тұжырымдамасында (ҚР Үкіметінің 2010 жылғы 23 қыркүйектегі № 975 қаулысы) жалпыға бірдей декларациялауға көшумен байланысты ЖТС есептеген кезде салық шегерімдерін қолдану тетігі декларацияны табыс ету кезінде тікелей салық төлеушімен жүзеге асырылуы мүмкін болатындықтан, ЖТС салу мақсатындағы салық шегерімдерінің тізбесі мен мөлшерін қайта қарау көзделгенін атап өту қажет. Бұл ретте жеке тұлғалар үшін қосымша әлеуметтік салық шегерімдерін қолдану мүмкіндігі көзделген.

 Осыған байланысты, жеке тұлғалардың кірістері мен мүлкін жыл сайынғы декларациялауға әлеуметтік мүдделілігі мақсатында 2017 жылы Салық кодексінде 01.01.2025 жылдан бастап енгізудің кейінге қалдыру нормасымен, жеке тұлғалардың кірістері мен мүлкін жалпыға бірдей декларациялауға толық көшумен, бір мезгілде қосымша салық шегерімдері (көп балалы отбасылар үшін, оқытуға, медицинаға, ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақы) көзделген. Бұл ретте, осы салық шегерімдерін жеке тұлға кірістері мен мүлкі туралы декларацияны табыс еткен кезде дербес қолдануға құқылы. Осы салық шегерімдерінің бір бөлігін салық агенті салық шегерімдерінің алдын ала сомасы түрінде қолдана алады.

Сонымен қатар, осы салық шегерімдерін қолдану жеке тұлғаларға:

- салық шегерімдерін растайтын құжаттарды жинау және сақтау;

- салық шегерімдерін қолдана және төлеуге немесе есепке жатқызуға (қайтаруға) ЖТС іс-жүзіндегі сомасын дербес есептей отырып, күнтізбелік жыл ішінде алынған барлық кірістерді көрсете отырып, кірістер мен мүлік туралы декларацияны жыл сайын ұсыну бойынша қосымша міндеттемелер жүктейді.

Өз кезегінде, Мемлекет басшысы 01.01.2025 жылдан бастап декларациялаудың төртінші кезеңіне жататын азаматтардың қалған санатын (зейнеткерлер, жұмысшылар, жеке құрылымдар, студенттер және т.б.) жалпыға бірдей декларациялаудан босатуды тапсырды.

Осы тапсырманы орындау үшін төртінші кезеңді декларациялау тәртібін оңтайландыру бойынша тәсілдер әзірленді, оның шеңберінде төлем көзінен (жалақы, зейнетақы, стипендия, зейнетақы, сақтандыру төлемдері және т.б.) салық салуға жататын кірістер алатын жеке тұлғалар кірістер мен мүлік туралы жыл сайынғы декларацияны (270.00 СЕН) ұсынудан босатылды.

Жиынтығында, осындай тәсілмен 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қосымша енгізілген салық шегерімдерін қолдану декларацияны ұсыну, құжаттарды сақтау, сондай-ақ оларды тексеру бойынша қосымша міндеттер жүктейтінін ескере отырып, мемлекеттік кірістер органдары, мүдделі мемлекеттік органдар, оның ішінде депутаттық корпус жеке тұлғалар үшін салық шегерімдері институтын оңайлату және жаңа Салық кодексінің жобасында енгізілген тетігін 2025 жылға қолдану (барлық санаттағы азаматтар үшін 30 АЕК тіркелген мөлшері) қажеттілігі туралы мәселені талқылауда.

Мұндай тәсіл мақұлданған жағдайда оң нәтиже және құжаттармен растау және оларды сақтау қажеттілігінсіз, тексеру іс-шараларын жүзеге асырмай салық шегерімдерін қолдануға мүмкіндік береді және жеке тұлғалардың мәртебесі мен санатына байланыстырмай, көпшілігі қолданатын болады.