Финансовая свобода начинается с дисциплины: почему важно вовремя погашать свои финансовые обязательства

Сегодня рассрочка или кредиты – это часть повседневной жизни миллионов казахстанцев. Однако, использование заемных средств требует большой ответственности. Своевременные платежи не только помогают избежать штрафов, многочисленных проблем и долгового стресса, но и дают доступ к более выгодным финансовым продуктам, улучшая общее качество жизни. Почему кредитная дисциплина так важна и какие перспективы она открывает, рассказывают МФО «Робокэш.кз» (бренд Займер).

Согласно данным Первого Кредитного Бюро - на 1 января 2025 года, кредиты с ненулевыми остатками имелись более, чем у 9 млн казахстанцев. При этом количество заемщиков, имеющих потребительский кредит составляло 8,2 млн человек, рост составил 4,7% за год. При этом объем просроченных кредитов по потребкредитам свыше 90 дней (NPL 90+) немного превышал 10%.

Аналитики МФО «Робокэш.кз» (бренд Займер) отмечают, что в целом культура ответственного заимствования в Казахстане постепенно развивается, а люди начинают осознавать, что кредит – не обуза, а практичный инструмент для улучшения качества жизни.

«Сегодня все больше людей понимают, что своевременные платежи – это залог финансовой стабильности. Хорошая кредитная история позволяет получать более выгодные условия», – отмечает Алмаз Торутаев, генеральный директор МФО «Робокэш.кз» (бренд Займер).

Финансовые учреждения для оценки состояния будущего заемщика используют так называемый индекс кредитного здоровья (Credit Health Index). Он учитывает, насколько своевременно человек погашает кредиты, а также общий уровень долговой нагрузки.

Кредитная история – это финансовый паспорт человека. Один пропущенный платеж может создать проблемы в будущем. Поэтому важно формировать привычку ответственного отношения к займам, подчеркивают в МФО «Робокэш.кз».

Причины платить вовремя

Просрочки по финансовым обязательствам даже небольшие могут существенно снизить кредитный рейтинг, в результате отказы в официальных организациях.

Кроме того, штрафы за несвоевременное погашение увеличивают размер долга и усложняет его погашение. В некоторых случаях, если кредит обеспечен залогом в виде машины или квартиры, заемщик может даже лишиться этого имущества, или столкнуться с судебными разбирательствами.

Как следствие, финансовые проблемы могут отразиться на личной жизни и работе, а также повлиять на психологическое состояние человека.

Своевременная оплата кредитов и ответственное отношение к своим обязательствам – помогает избежать всех этих проблем в будущем.

Гражданин с хорошей кредитной историей имеет более высокий кредитный рейтинг. Клиентам, не имеющим просрочки, банки и МФО более охотно одобряют кредиты. Со временем, заемщики могут получить улучшенные условия: по более низкой ставке, или на более внушительную сумму.

Из неочевидных плюсов - при своевременном погашении кредитовпостепенновырабатывается привычка контролировать личный бюджет и планировать расходы. Это в свою очередь помогает избавиться от лишнего стресса, связанного с деньгами.

Кроме этого, ответственное финансовое поведение может открыть и дополнительные возможности для бизнесменов, как это получилось у Асета из города Шымкент. Предприниматель также несколько лет является активным клиентом МФО, и благодаря ответственному погашению кредитов и безупречной кредитной истории, ему удалось получить финансирование на более выгодных условиях для расширения бизнеса.

Таким образом, своевременные выплаты по кредитам – это не просто обязанность любого человека, оформившего кредит, это возможность получить доступ к большему набору финансовых инструментов, которые предлагаются на финансовом рынке в будущем.  

Правила финансовой грамотности по кредитным обязательствам

• Оценивайте свою платежеспособность
• Прежде чем брать кредит, реально оценивайте свои финансовые возможности.
• Правило 30%: Ежемесячный платеж по кредитам не должен превышать 30% от вашего дохода.
• Рассчитайте общую сумму выплат с процентами, а не только сумму кредита.

Пример: Если ваша зарплата – 500 000 тенге, ежемесячный платеж по кредитам не должен превышать 150 000 тенге.

Платите по кредиту вовремя

• Оплачивайте кредит до даты платежа, чтобы избежать штрафов и просрочек.
• Устанавливайте автоплатеж или напоминания о платежах.
• Если появились финансовые трудности – свяжитесь с банком для реструктуризации долга.

Последствия просрочки:

• Штрафы и пени → Увеличение долга.
• Падение кредитного рейтинга → Будущие кредиты будут сложнее получить.
• Судебные разбирательства → Возможен арест имущества.

Улучшайте кредитную историю

• Проверяйте индекс кредитного здоровья – он показывает вашу финансовую репутацию.
• Закрывайте старые кредиты без просрочек, чтобы повысить кредитный рейтинг.
• Используйте кредитные карты с разумными лимитами и своевременно вносите платежи.

Не используйте кредитные деньги на ненужные покупки

• Кредиты – это инструмент, а не источник «легких денег».
• Брать кредит стоит только для важных целей: жилья, образования, бизнеса.
• Если кредит на отдых, гаджеты или одежду, подумайте дважды!

Пример: Кредит на смартфон под 40% годовых через год обойдется вам в 1,4-кратную стоимость устройства.

Досрочное погашение – выгодно, но с учетом условий

• Если банк не взимает штрафов за досрочное погашение – гасите кредит раньше, чтобы сэкономить на процентах.
• Узнайте, выгоднее ли погасить часть долга или сократить срок кредита.

«Финансовая грамотность – ключ к уверенности в завтрашнем дне. Если у вас есть кредиты или вы планируете их взять, важно следовать четким правилам, чтобы избежать долговой нагрузки и сохранить финансовую стабильность. Следуя этим правилам, можно избежать долговых ловушек, улучшить кредитную историю и грамотно управлять своими финансами» - отмечает Зарима Атабаева, управляющий директор «Школа финансовой грамотности №1».

Қаржылық еркіндік тәртіптен басталады: неліктен қаржылық міндеттемелерді уақытында төлеген маңызды

Бүгінгі таңда бөліп төлеу немесе кредиттер миллиондаған қазақстандықтардың күнделікті өмірінің бір бөлігі болып табылады. Алайда, қарыз қаражатын қолдану үлкен жауапкершілікті талап етеді. Уақытылы төленген төлемдер айыппұлдарды, көптеген мәселелерді және қарыздық күйзелісті болдырмауға көмектесіп қана қоймай, жалпы өмір сапасын жақсарта отырып, тиімді қаржылық өнімдерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Кредиттік тәртіптің неліктен маңызды және оның қандай перспективаларды ашатынын «Робокэш.кз» МҚҰ (Займер бренді) түсіндіріп береді.

Бірінші Кредиттік бюроның мәліметтері бойынша – 2025 жылғы 1 қаңтарда нөлдік емес қалдықтары бар кредиттер 9 миллионнан астам қазақстандықта болды. Бұл ретте тұтынушылық кредиті бар қарыз алушылардың саны 8,2 млн адамды құрап, өсім бір жылда 4,7% құрады. Бұл ретте, тұтынушылық кредиттер бойынша мерзімі 90 күннен астам (NPL 90+) өткен кредиттердің көлемі 10% сәл асып түсті.

«Робокэш.кз» МҚҰ (Займер бренді) сарапшылары жалпы Қазақстанда жауапты қарыз алу мәдениетінің біртіндеп дамып келе жатқанын атап өтті, ал адамдар кредиттің ауыртпалық емес, өмір сапасын жақсартудың тәжірибелік құралы екенін түсіне бастады.

«Бүгінгі таңда көптеген адамдар уақытылы төлемдердің қаржылық тұрақтылықтың кепілі екенін түсінуде. Жақсы кредиттік тарих жақсы шарттарды алуға мүмкіндік береді», – деді «Робокэш.кз» МҚҰ бас директоры (Займер бренді) Алмаз Торутаев.

Қаржы институттары болашақ қарыз алушының жағдайын бағалау үшін кредиттік денсаулық индексін (Credit Health Index) пайдаланады. Ол адамның кредиттерді, сондай-ақ қарыз жүктемесінің жалпы деңгейін қаншалықты уақытылы өтейтінін ескереді.

Кредиттік тарих-бұл адамның қаржылық төлқұжаты. Бір рет өткізіп алған төлем болашақта қиындықтар тудыруы мүмкін. Сондықтан қарыздарға жауапкершілікпен қарау әдетін қалыптастыру маңызды, деді «Робокэш.кз» МҚҰ.

Уақытында төлеу себептері

Қаржылық міндеттемелер бойынша мерзімін кешіктіру тіпті аз болса да кредиттік рейтингті айтарлықтай төмендетуі мүмкін, нәтижесінде,  ресми ұйымдардың бас тартуына әкелуі мүмкін.

Сонымен қатар, уақытылы өтемегені үшін айыппұлдар қарыздың көлемін арттырады және оны өтеуді қиындатады. Кейбір жағдайларда, егер кредит автокөлік немесе пәтер кепілімен қамтамасыз етілсе, қарыз алушы тіпті бұл мүліктен айырылуы мүмкін немесе сот ісіне қатысты дауға ілінуі мүмкін.

Нәтижесінде, қаржылық проблемалар жеке өмірге және жұмысқа әсерін тигізіп, сонымен қатар адамның психологиялық жағдайына әсер етуі мүмкін.

Кредиттерді уақытылы төлеу және міндеттемелеріңізге жауапкершілікпен қарау болашақта осы мәселелердің барлығын болдырмауға көмектеседі.

Жақсы кредиттік тарихы бар азаматтың кредиттік рейтингі де жоғары. Мерзімін өткізбеген клиенттерге банктер мен МҚҰ кредиттерді мақұлдауға дайын. Уақыт өте келе, қарыз алушылар жақсартылған шарттарды неғұрлым төмен мөлшерлемемен немесе неғұрлым көп сомамен ала алады.

Айқын емес артықшылықтар туралы айтатын болсақ – кредиттерді уақытылы өтеу кезінде біртіндеп жеке бюджетті бақылау және шығындарды жоспарлау әдеті қалыптасады. Бұл өз кезегінде ақшаға байланысты артық күйзелістен арылуға көмектеседі.

Сонымен қатар, жауапты қаржылық мінез-құлық Шымкенттік Әсет сияқты кәсіпкерлер үшін қосымша мүмкіндіктерді ашуы мүмкін. Кәсіпкер бірнеше жыл бойы МҚҰ-ның белсенді клиенті болды және кредиттерді жауапкершілікпен өтеу және мінсіз кредиттік тарихының арқасында ол бизнесін кеңейту үшін жақсы шарттармен қаржыландыруға қол жеткізді.

Осылайша, кредиттер бойынша уақытылы төлемдер кредитті рәсімдеген кез келген адамның міндеті ғана емес, бұл болашақта қаржы нарығында ұсынылатын қаржы құралдарының үлкен жиынтығына қол жеткізу мүмкіндігі. 

Кредиттік міндеттемелер бойынша қаржылық сауаттылық ережелері

• Төлем төлеу қабілеттілігіңізді бағалаңыз
• Кредит алмас бұрын қаржылық мүмкіндіктеріңізді нақты бағалаңыз.
• 30% ереже: Ай сайынғы кредит төлемі сіздің табысыңыздың 30% аспауы керек.
• Кредит сомасын ғана емес, жалпы төлем сомасын пайызбен есептеңіз.

Мысалы: егер сіздің жалақыңыз 500 000 теңге болса, кредиттер бойынша ай сайынғы төлем 150 000 теңгеден аспауы тиіс.

Кредиттерді уақытында төлеңіз

• Айыппұлдар мен кешіктірулерді болдырмау үшін кредитті төлем күніне дейін төлеңіз.
• Автотөлемді немесе төлем туралы еске салу ескертпелерін орнатыңыз.
• Егер қаржылық қиындықтар туындаса – қарызды қайта құрылымдау үшін банкке хабарласыңыз.

Кешіктірудің салдары:

• Айыппұлдар мен өсімпұлдар → Қарыздың өсуі.
• Кредиттік рейтингтің төмендеуі → Болашақ кредиттерді алу қиынырақ болады.
• Сотта талқылау → Мүлікке тыйым салуы мүмкін.

Кредит тарихын жақсартыңыз

• Кредиттік саулық индексін тексеріңіз – бұл сіздің қаржылық беделіңізді көрсетеді.
• Кредиттік рейтингті арттыру үшін ескі кредиттерді кешіктірмей жабыңыз.
• Кредит карталарын ақылға қонымды лимиттермен пайдаланыңыз және төлемдеріңізді уақытылы жасаңыз.

Қажет емес заттар үшін кредиттік ақшаны пайдаланбаңыз

• Кредиттер – бұл «жеңіл ақшаның» көзі емес, құрал.
• Кредит алу тек маңызды мақсаттар үшін: тұрғын үй, білім, бизнес үшін қажет.
• Егер кредит демалыс, гаджеттер немесе киім үшін қажет болса, бірнеше рет ойланыңыз!

Мысалы: жылына 40% смартфон кредиті сізге құрылғының 1,4 есе құнымен қайтады.

Мерзімінен бұрын өтеу тиімді, бірақ шарттарын ескеру қажет.

• Егер банк мерзімінен бұрын өтегеніңіз үшін айыппұл төлетпесе – пайыздарды үнемдеу үшін кредитті ертерек төлеңіз.
• Қарыздың бір бөлігін өтеу немесе кредит мерзімін қысқартудың тиімді жағын біліңіз.

«Қаржылық сауаттылық – ертеңгі күнге деген сенімділіктің кілті. Егер сізде кредиттер болса немесе оларды алуды жоспарласаңыз, қарыз жүктемесін болдырмау және қаржылық тұрақтылықты сақтау үшін нақты ережелерді сақтаған маңызды. Осы ережелерді сақтай отырып, қарыз тұзақтарынан аулақ болуға, кредит тарихын жақсартуға және қаржыңызды сауатты басқаруға болады» - деді «№1 Қаржылық сауаттылық мектебі» басқарушы директоры Зарима Атабаева.